Masumiyet Müzesi'ne gittim ya da gideceğim dediğimde, çevremde ki insanlar nasıl bir müze, müzede ne var, kitabın müzesi nasıl oluyor diye soruyorlar. Tamda sorulan sorular aslında müzede verilen rehber kitapçıkta ki sorularla birebir aynı. Güzel hazırlanmış, açıklayıcı bir kitapçık. Normalde, soranlara kitaptan başlayıp kısaca anlatmaya çalışıyorum, ama burada daha net olabilmek adına, müzenin verdiği bu rehberden faydalanmak istiyorum.
Öncelikle Masumiyet müzesi nedir?
Orhan Pamuk tarafından yaratılan Masumiyet Müzesi yazarın aynı adlı romanında anlatılan günlük hayat eşyalarının hatıra ve anlamlarını gösteren titizlikle hazırlanmış enstalasyonlardan oluşan küçük bir İstanbul müzesidir.
Orhan Pamuk baştan beri, 1990'lardan itibaren romanı ve müzeyi birlikte düşündü. Roman 2008 yılında yayımlandı, müze ise 2012'de açıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı bir Özel Müze'dir.
ICOM( Uluslararası Müzeler konseyi) üyesidir.
Romanda adı geçen Kemal, Füsun'un sigara izmaritlerini toplamış. Orhan Pamuk'un bu duvarı kendi eliyle hazırladığını biliyorum. Bu Müze'ye gidecekler mutlaka " Şeylerin Masumiyeti" kitabını da alsınlar bence. Kitapta duvarla ilgili fotoğraflar ve detaylar var.
Bu duvarda, Füsun'un sigara içmeleri. Romanı okuyanlar, Kemal ile Füsun'un sohbetlerini anımsayacak.
Masumiyet Müzesi Romanı neyi anlatır?
1974 ile 2000'lerin başı arasında geçen Masumiyet Müzesi romanı, biri zengin diğeri orta halli iki aile üzerinden geçmişe dönüşler ve hatıralarla birlikte 1950-2000 arasında İstanbul hayatını anlatır.
Nişantaş'lı zengin aileden kemal kendi sınıfından Sibel ile nişanlanmak üzereyken bir yandan da bir dükkanda tezgahtarlık yapan uzak akrabası Füsun'a kaptırır gönlünü. Eski eşyalar ve hatıralarla dolu tozlu odalarda buluşurlar. Füsun bir başkasıyla evlenince Kemal onu bugün müzeye çevrilmiş olan bu binada sekiz yıl ziyaret eder. Her gelişinde Füsun'u hatırlatan bir eşyayı alıp saklamaktadır. Bu eşyalar Masumiyet müzesinin koleksiyonunu oluşturmaktadır.
Masumiyet Müzesi'nde ne sergilenir?
Müzede, roman kahramanı Kemal'in sevgilisi Füsun'dan biriktirdiği eşyalar yer alır. 20.yy'lın ikinci yarısında İstanbul'daki günlük hayatı temsil eden bu eşyalar roman kahramanların kullandığı, giydiği, işittiği, gördüğü, biriktirdiği ve hayal ettiği şeyler olarak dikkatle düzenlenmiş kutu ve vitrinlerde sergilenmektedir. Müze, romanda sözü edilen eşyaları ve imgeleri sergileyerek, hikayeye uygun bir atmosfer yaratır. Aynı zamanda hem kurgusal bir müze hem de küçük bir "yirminci yüzyılın ikinci yarısında İstanbul hayatı" müzesidir.
"Masumiyet Müzesi, değişik amaçlar için kullanılan ve bambaşka hatıralar çağrıştıran eşyaların yan yana gelince daha önceden hiç hissetmediğimiz bir duyguyu, aklımızdan hiç geçirmediğimiz bir düşünceyi ortaya çıkaracağı ön yargısı üzerine kuruludur."
Sorduğunuz sorulara net olarak cevaplar bunlardır. Masumiyet müzesi eğer bir İstanbul aşığıysanız, 1950-2000'ler arasında bu şehirde yaşadıysanız, sizin için çok değerli bir müze olacak. Büyükleriniz, dede, anneanne, babaanne, anne, baba ile ve hatta hala , amca, dayınızla gitmenizi de tavsiye ederim. Orada görülen eşyaların bazıları mutlaka herkesin evine girmiştir. Orada , eskiye dönük hatıraları anımsayarak birlikte çok sohbet edeceğinize eminim. Duvarlarda eski İstanbul'a ait filmler, vapur sesleri, musluk sesi ve hatta sabun kokusu, taraklar, tokalar, fincanlar, anahtarlar, eski fotoğraflar, eski belgeler, daha nice şeyler göreceksiniz. Emin olun ki hiç bir şey bulamazsanız da size eskiyi hatırlatacak bir olayı gözünüzün önüne getirecek, ve hatta bir kokuyu bile anımsayacaksınız.
Mesela ben,en çok oda, gardırop, naftalin, apartman kokuları, eski evrak, eski kitap kokuları, ben de iz bırakan olaylarla birlikte o anda orada olan kokuları bile anımsayabiliyorum.
Benim için çok şey ifade eden bu müzenin başka bir özelliği, babaannem ve dedemin, ve hatta büyük dedemin evinin arka sokağında olması. Dedemin, babamın, halalarımın , amcamın çocukluğu, gençliği bu evin bulunduğu Cihangir semtinde geçmiş. Cihangir'de ki evi, arka bahçesini, merdivenlerini, kedilerini, salonunu hayal meyal hatırlıyorum.
Babamla birlikte " Şeylerin Masumiyeti" müze kitabına bakarken, kitapta ki şeylerle ilgili, çok şey anımsadığını söyledi. Evimizde şundan da vardı, bundan da vardı dedi.
Küçük halamla birlikte gitmeyi planlıyoruz. Onun bayan duyarlılığıyla anlatacağı şeyler benim için önemli olacak.
Keşke dedem hayatta olsaydı, ya da babaannem gezebilecek güçte olsaydı da onlarla da orayı gezebilseydim.
Ben aynı zamanda toplayıcıyım, biriktiririm. Gördüğünüz eşyalar ve dizilişleri bence bir bağımlılık. Ben buna bağımlıyım. Aynı şekilde evimde de dolaplarımın içi, hatırası olduğu için atılamayan bir çok nesne ile dolu. Bazı arkadaşlarım bilir.
Vitrinlerimin önüne gider, her bir eşyanın detayına gözümü değdiririm. Hepsinin tozunu alırmışım gibi bakarım. Benim için bir terapi, bir keyiftir.
En üst kattan, merdiven boşluğundan zemin kata bir bakış.
Merdivenlere bir bakış.
Benim de eşime ait bir kutum var. Küçük bir müzem var yani. Flört ederken ona ait topladığım şeyleri saklamışım. Burnunu sildiği bir kağıt mendil, kullandığı pipet, lisede ki kravatı ve s üzerine sinmiş kokusu, okulda tartışırken kırdığı cetvelin parçası, yine sinirlenip ikiye kıvırdığı uçlu kalem, ataçlar ( avucunda tuttu diye) , deodorant şişesi, bana aldığı bir hediyenin ambalaj kağıdı, sinema biletlerimiz, dersteyken birbirimize yazdığımız notların olduğu defter, mektuplar, tüm kartlar, notlar ve aklıma gelmeyen daha niceleri... Bu resimde de Kemal'in , müzenin her yerinde olduğu gibi , Füsun'a ait bir çok eşyanın yanı sıra, dondurmayı yedikten sonra attığı külahını saklamasını, tam da benim tutkumla bağdaştırdım. Kitapta anlatılan aşk , zaten benim tutkulu, azıcıkta bağımlı olarak yaşadığım aşka benziyor. Bu yüzden elimden zor bıraktığım bir kitaptı.
Aşk acısının anatomik yerleşimi
Orhan Pamuk'un kitabı hazırlarken ki yazıları, yazıların altında ki kullanılmış mürekkep tüplerini de görüyor musunuz? Ben artık, kullandığım bitmiş tükenmez kalemleri biriktirmiyorum. Ama kızımın birinci sınıftan beri kullandığı küçülmüş kurşun kalemlerini biriktiriyorum, ya da topluyorum.
Bana o kalemler çok şey hissettiriyor.
Orhan Pamuk'un sesinden müzeyi dinlemek kızımın çok hoşuna gitti. Şimdi bu yazıyı okurken diyeceksiniz, ben romanı okumadım ki, bana orası bir keyif vermez. Yanılıyorsunuz. 9 yaşında ki bu minik kıza , Orhan Pamuk'un sesinden anlatılan aşk hikayesi ve İstanbul, keyif verdiyse ve ısrarla sıkılmadan yorulmadan bütün kutuları dinlemek istediyse, size kim bilir ne kadar keyif verecek.
En üst katta ki Kemal'in odasında, Melisa uzun uzun yatağı ve odayı inceledi. Daha da sardı, tekrardan dinlemek isterim, yine gelelim buraya dedi.
Müzenin dışı
Ara sokaklar.
Bu arada keşke Orhan Pamuk'ta müzede olsaydı. Kitap sohbeti yapabilseydik.
